Ο κρόκος είναι ένα σπάνιο αγνό και φυσικό προϊόν που κρατά τον ανθρώπινο οργανισμό σε άριστη φυσική κατάσταση, με καθαρότητα πνεύματος και αυξημένες σωματικές και πνευματικές δραστηριότητες. Είναι προϊόν, με παγκόσμιο ενδιαφέρον και ευρύτατη χρήση σε πολλούς τομείς της επιστήμης, διότι δεν υπάρχουν τεχνητά υποκατάστατα του φυτού και των στιγμάτων του. Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες προκειμένου να βρεθούν και άλλα φυσικά προϊόντα που κατέχουν αυτές τις ιδιότητες.

Λόγω της αναλγητικών και καταπραϋντικών ιδιοτήτων του,  ο κρόκος έχει χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα σε τρόφιμα για τις γευστικές, αρωματικές και χρωστικές του ιδιότητες αλλά και στην λαϊκή φυτική φαρμακευτική για τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών για αιώνες (Basker και Negbi, 1983).

Οι ιδιότητες του κρόκου θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως ένας πιθανός θεραπευτικός παράγοντας για πολλές ασθένειες όπως αποδεικνύεται από διάφορες βιοϊατρικές μελέτες.

Έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για τις βιολογικές επιδράσεις και τις πιθανές ιατρικές εφαρμογές του κρόκου ιδιαίτερα εκείνων που βασίζονται στις κυτταροτοξικές, αντικαρκινικές και νεοπλασματικές ιδιότητες (Abdullaev, 2002.  Abdullaev and Espinosa-Aguirre, 2004.  Fernαndez, 2004.  Magesh et al., 2006.  Chryssanthi et al., 2009.  Dalezis et al., 2009).

Η κύρια βιολογική δραστηριότητα του κρόκου βασίζεται στην μεγάλη αντιοξειδωτική του ικανότητα.

Στην πραγματικότητα η αντιοξειδωτική δράση του κρόκου είναι πολύ γνωστή και έχει μελετηθεί ευρέως, αφού αυτή η ιδιότητα είναι υπεύθυνη για πολλά από τα βιοϊατρικά χαρακτηριστικά του. Τα εκχυλίσματα του κρόκου παρουσίασαν αξιοσημείωτη ενδοκυτταρική αντιοξειδωτική δράση δεσμεύοντας και καθαρίζοντας τις τοξικές ρίζες των προϊόντων της υπεροξείδωσης

Η αντιοξειδωτική ιδιότητα του κρόκου είναι υπεύθυνη για την πρόληψη πολλών ασθενειών που οι μηχανισμοί τους περιλαμβάνουν οξείδωση.

Έτσι ο κρόκος μπορεί να έχει ευρεία χρήση στην Ιατρική στα παρακάτω πεδία.

Αντιγήρανση

• καταστολή της ανάπτυξης των βλαβών που προκαλούνται από την ηλικία (γήρας) (Farahmand SK, et al. 2013).

 

Αντιφλεγμονώδη δράση

• την πρόληψη στα επίπεδα των φλεγμονωδών μεσολαβητών στον ορό (Byrami G, et al 2013).

• σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση και θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί ως αντι-αρθριτιδικός παράγοντας (Rabe SZT, et al, 2015).

• την εξάλειψη της δευτερογενών επιπλοκών που σχετίζονται με την αρθρίτιδα (Hemshekhar M, et al, 2012. Ding QH, et al 2013).

 

Επούλωση των τραυμάτων, (Assimopoulou et al., 2005)

• Στην θεραπεία των θερμικώς επαγομένων εγκαυμάτων, η κρέμα εκχυλίσματος κρόκου (20%) έχει ως αποτέλεσμα μια σημαντικά αυξημένη επανεπιθηλίωση που θα μπορούσε να εξηγηθεί από τις αντιοξειδωτικές επιδράσεις αυτού του μπαχαρικού (Khorasani et al., 2008).

 

Αντικαρκινική και Αντινεοπλασματική δράση

Ως πρόληψη και ως συμπληρωματική θεραπεία σε διάφορες μορφές όγκων και καρκίνου, δρα σαν ένας ισχυρός αντικαρκινικός παράγοντας (Chryssanthi DG, et al. 2011)., αναστέλλει την διείσδυση κυττάρων MDA-MB-231 μέσω της μείωσης της έκφρασης της ΜΜΡ (Chryssanthi DG, et al. 2011) και μπορεί να ρυθμίζει τις φλεγμονώδεις διεργασίες (Xu GL, et al., 2009) που εμπλέκονται στο ανταγωνιστικό αποτέλεσμα του CSE σε NMDA (Berger F, et al., 2011).

Είναι ένας πολλά υποσχόμενος χημειοθεραπευτικός και προστατευτικός παράγοντας στην αντιμετώπιση του καρκίνου.

(Mousavi SH, et al., 2011. Rezaee R, et al., 2013). Rastgoo M, et al., 2013. Das I. et al., 2004, Abdullaev JF et al., 2004. Tavakkol-Afshari J. et al., 2008, Samarghandian S, Bathaie SZ et al., 2013).

• μειώνει την καρκινογένεση της στοματικής κοιλότητας (Manoharan S, et al., 2013),
• είναι ένας πιθανός χημειοθεραπευτικός παράγοντας κατά του καρκίνου του μαστού (Mousavi SH. et al., 2009, Chryssanthy DB, et al., 2007)
• βελτιώνει την ηπατική λειτουργία και έχει χημειοπροληπτική δράση κατά του καρκίνου του ήπατος (Amin A, et al., 2011. Modaresi M, et al., 2010)
• μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανακούφιση του οξειδωτικού στρες του ηπατικού ιστού ( Mohammad R, et al., 2011).
• θεραπεία της νεφροτοξικότητας και του καρκίνου του πνεύμονα που προκαλείται από την γενταμυκίνη (Samarghandian S, et al., 2011).
• ως χημειοθεραπευτικός παράγοντας στον καρκίνο του πνεύμονα ( Samarghandian S, et al., 2010).

• αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των παγκρεατικών καρκινικών κυττάρων και την εξέλιξη του όγκου ( Dhar A, et al., Bakshi H, et al., 2010).

• αναστέλλει την ανάπτυξη του λεμφώματος του Dalton (Bakshi HA, et al., 2009).

• έχει σημαντικές επιδράσεις κατά του πολλαπλασιασμού των ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του προστάτη (Samarghandian S, Shabestari MM 2013) και του παχέος εντέρου (Kawabata K, et al., 2012. Aung HH, et al., Bajbouj K, et al., 2012. D’Alessandro AM, et al 2013).

• Είναι ένα υποψήφιο προληπτικό μέσο για την πρόληψη της κολίτιδας και την σχετιζόμενη με τη φλεγμονή της κυτταρικής σειράς του νευροβλαστώματος που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην αναστολή ανάπτυξης με την μεσολάβηση της σαφρανάλης καθώς και στον αποπτωτικό κυτταρικό θάνατο (Samarghandian S, et al., 2014).

 

Εκφυλιστικές βλάβες του περιφερικού και κεντρικού νευρικού συστήματος (Urrutia et al., 2007)

• στην θεραπεία της ήπιας έως και μέτριας νόσου του Alzheimer (Akhondzadeh S, et al., 2010, 2010b. Khalili M, Hamzeh F 2010). Sadeghnia HR, et al., 2013) και την συμβολή στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας ( Ghazavi A, et al., 2009)
• είναι χρήσιμος στη θεραπεία της διαβητικής νευροπάθειας (Mousavi SH, et al., 2010),
• προστατεύει τον εγκέφαλο από το υπερβολικό οξειδωτικό στρες (Zheng YQ, et al., 2007),

Η κροκετίνη διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και εισέρχεται στο ΚΝΣ (Lautenschlager M, et al., 2015).

• στη θεραπεία διαφόρων ειδών νευροπαθητικών πόνων και ως βοηθητικό συμπληρωματικό μέσο στα συμβατικά φάρμακα ( Amin B, Hosseinzadeh H 2012).
• επιδρά στην βελτίωση της λειτουργίας του τραυματισμένου ισχιακού νεύρου (Tamaddonfard E, et al., 2014).,

 

Νευρικές ψυχιατρικές διαταραχές που συνοδεύονται από:

• Εξασθένιση της μνήμης και η λήψη κρόκου έχει ως αποτελέσματα την ενίσχυσή της (Abe K, Saito H, 2000. Pitsikas N, Sakellaridis N., 2006. Papandreou MA, et al., 2011. Linardaki ZI, et al., 2013). Χρήσιμο στην ανακούφιση των γνωστικών ελλειμμάτων (Ghadrdoost B, et al., 2011. Hosseinzadeh H, et al., 2012). Βελτίωση της κατακράτησης της οπτικής βραχυπρόθεσμης μνήμης (Ghodrat M, et al., 2014). Ενισχύει την αναγνώριση και τη χωρική μνήμη. (Pitsikas N, et al., 2007)
• Ενισχύει εξασθενημένα συμπεριφορικά ελλείμματα τύπου σχιζοφρένιας που προκαλείται από τον μη ανταγωνιστικό ανταγωνιστή υποδοχέα Ν-μεθυλ-ϋ-ασπαρτικού κεταμίνης (Georgiadou G, et al., 2012),
• Ενισχύει τα εξασθενημένα ελλείμματα συμπεριφοράς τύπου σχιζοφρένειας που προκαλούνται από τον μη ανταγωνιστικό υποδοχέα του N-methyl-D-aspartate ανταγωνιστή της  κεταμίνης (Georgiadou G, et al., 2014).
• Μειώνει την ανορεξία που προκαλείται από στρες (Halataei BAS, et al., 2011),
• Είναι αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό και χρησιμοποιείται στην θεραπεία της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης (Shahin A, et al., 2004. Akhondzadeh S, et al., 2005. Noorbala AA, et al., 2005, Shahmansouri N, et al., 2014). Η κροκίνη είναι πιο αποτελεσματική στη νευρωνική βλάβη, προκαλεί αγχολυτικά αποτελέσματα ( Pitsikas N, et al., 2008), θεραπεία του άγχους και της κατάθλιψης, και  μειώνει τόσο τα μεταβολικά όσο και τα συμπτώματα συμπεριφοράς του στρες (Shemshian M, et al., 2011.  Hooshmandi Z, et al., 2011).
• Τα πέταλα του φυτού Crocus sativus έχουν επίσης αποδειχθεί σχεδόν ισοδύναμα με την δράση της φαρμακευτικής ουσίας: φλουοξετίνη (Prozac, Ladose), για την θεραπεία της κατάθλιψης. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Progress in Neuropsychopharmacology and Biological Psychiatry το 2007, 15 mg πέταλα του crocus sativus ήταν εξίσου αποτελεσματικά με 10 mg του Prozac για τη θεραπεία ήπιας έως μέτριας μορφής κατάθλιψης, πετυχαίνοντας πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων στο 25% των συμμετεχόντων.
• Οι βολβοί του C. sativus μπορούν να θεωρηθούν ως νέο φυτικό υλικό για τη θεραπεία της κατάθλιψης (Wang Y, et al., 2010).

 

Στο ουροποιογεννητικό σύστημα

• προκαλεί θετική επίδραση στη μορφολογία του σπέρματος ( Heidary M, et al, 2008),
• είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (Agha–Hosseini M, et al, 2008)
• έχει θετική επίδραση στη στυτική δυσλειτουργία (Shamsa Ali, et al., 2009),
• έχει δυνατότητα τροποποίησης στις δραστηριότητες αναπαραγωγής ( Nazem H, et al, 2009), και την βελτίωση της γονιμότητας ( Ai J, et al, 2009)
• προστατεύει από τις γενετικές βλάβες που προκαλούνται από αντικαρκινικούς παράγοντες ( Premkumar K, ET AL, 2006)
• βελτιώνει την ωρίμανση των ωαρίων και την ανάπτυξη των εμβρύων (Tavana S, et al., 2012).,
• την πρόληψη της νεφρικής ισχαιμίας κατά την επαναιμάτωση μετά από οξειδωτική βλάβη. (Hosseinzadeh H, Sadeghnia HR, Ziaee T, Danaee A, 2005b)
• έχει αφροδισιακή δραστηριότητα ( Hosseinzadeh H, et al., 2008).

 

Καρδιαγγειακές παθήσεις

• αυξάνει την ανθεκτικότητα του κόμβου AV (Khori V, et al, 2012),
• προστατεύει την καρδιά από την ισχαιμία (Joukar S, et al., 2010. Vakili A, et al., 2014. Sachdeva J, et al, Chahine N, et al 2013., Mehdizadeh R, et al 2013) και προλαμβάνει την καρδιακή δυσλειτουργία (Dianat M, et al, 2014).
• έχει ισχυρή ανασταλτική επίδραση στην αντλία ασβεστίου της καρδιάς ινδικού χοιριδίου και αναστέλλει τους υποδοχείς ισταμίνης (Η1) (Boskadady MH, et al., 2008, 2010).
• προστατεύει από τις οξειδωτικές βλάβες του καρδιοαγγειακού συστήματος και έχει καρδιαγγειακά προστατευτικά αποτελέσματα (Shen XC, Qian ZY 2006).

• είναι καρδιοπροστατευτικό στην επαγόμενη από την ισοπροτερενόλη καρδιακή και την επαγόμενη από την διαζινόνη καρδιακή και αγγειακή τοξικότητα (Goyal SN, et al., 2010. Razavi BM, et al., 2013. Razavi BM, et al., 2014).

• παρεμβαίνει στις βλάβες των ιστών των νεφρών ή του εγκεφάλου που προκαλούνται από την ισχαιμία – επαναιμάτωση (I / R) (Hosseinzadeh et al., 2007b).
• προστατευτική δράση κατά της ισχαιμίας-επαναιμάτωσης των κάτω άκρων (Hosseinzadeh H, et al, 2009).

 

Υπολιπιδαιμική αντι χοληστερινική δράση

• Μειώνει σημαντικά την υπεροξείδωση των λιπιδίων και την αυξημένη δραστηριότητα του υπεροξειδίου της δισμουτάσης (Makhlouf H, et al., 2011. Sheng L, et al, 2006, Asdaq SMB, Inamdar MN 2009),

• Η κροκίνη και η κροκετίνη εμφανίζουν ανασταλτική επίδραση έναντι των επιδεινούμενων επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στον ορό ( Gainer JL, Jones JR, 1975).

 

Στην Αρτηριακή Υπέρταση

• Ο κρόκος σε υψηλότερη δόση (400 mg) μειώνει σημαντικά την ορθοστατική συστολική αρτηριακή πίεση και σημαντικά τις μέσες αρτηριακές πιέσεις και ελαττώνει ήπια ορισμένες αιματολογικές παραμέτρους όπως τα ερυθρά αιμοσφαίρια, την αιμοσφαιρίνη, τον αιματοκρίτη και τα αιμοπετάλια.
• βελτιώνει την προκαλούμενη από την ακετυλοχολίνη αγγειακή χαλάρωση στην υπέρταση . (Mancini A, et al 2014).

 

Βλάβες στους πνεύμονες

• είναι αποτελεσματικός στην ανακούφιση των φλεγμονών των κυττάρων του πνεύμονα (Boskabady MH, et al, 2012), και θα μπορούσε να είναι χρήσιμο στο άσθμα (Mahmoudabady M, et al., 2013. Vosooghi S, et al., 2013).

• η κροκετίνη αυξάνει την κυψελιδική μεταφορά οξυγόνου και ενισχύει την πνευμονική οξυγόνωση. (Giaccio M, Ahmad AS, et al F (2005)]

• αποτρέπει την πνευμονική δυσφορία με βελτίωση της οξειδωτικής βλάβης.

 

Στην οφθαλμολογία

• αποτρέπει την καταρρακτογένεση (Makri OE, et al., 2013. Fadai F, et al., 2014),
• προστατεύει τους φωτοϋποδοχείς από την καταπόνηση του αμφιβληστροειδούς (Maccarone R, et al., 2008).

• βρέθηκε ότι αυξάνει σημαντικά τη ροή του αίματος στον αμφιβληστροειδή και τον χοριοειδή και διευκολύνει την λειτουργική αποκατάσταση του αμφιβληστροειδούς με electroretinog (ηλεκτροσυσσωμάτωση) και έχουν προστατευτικά αποτελέσματα κατά της αμφιβληστροειδοπάθειας (Yamauchi M, et al., 2011).
• μπορεί να είναι δυνητικά χρήσιμος στην επιβράδυνση του εκφυλισμού του αμφιβληστροειδούς σε ασθενείς με μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια (Fernandez–Sanchez L, et al 2012).

 

Αντιμικροβιακή δράση

• Μια άλλη σημαντική ιδιότητα που μετατρέπει τον κρόκο σε ένα ευεργετικό μπαχαρικό για την υγεία είναι η αντιμικροβιακή δράση του. Αυτή έχει μελετηθεί για διαφορετικά μέρη του κρόκου. Είναι γνωστό ότι και άλλα μπαχαρικά (σκόρδο, βασιλικός) είναι αντιβακτηριακοί παράγοντες (Low Dog, 2006. Pintado C, et al., 2011).
• δρα ως αντισηπτικός παράγοντας (Golmohammadzadeh S, et al., 2010).

 

Στο γαστρεντερικό σύστημα

• τα εκχυλίσματα του κρόκου, σαφρανάλης και κροκίνης είναι δραστικά κατά του έλκους έναντι του Helicobacter pylori (Nakhaei κ.ά., 2008). Ο κρόκος αναστέλλει την έκκριση γαστρικού οξέος και διεγείρει την έκκριση βλέννας που αποτελούν εμπόδιο για την δημιουργία βλάβης στον βλεννογόνο του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου (Al-Mofleh et al., 2006).
• προλαμβάνει γαστρικές αλλοιώσεις, αυξάνει την υπεροξείδωση των λιπιδίων και μειώνει τα επίπεδα γλουταθειόνης που προκαλούνται από την ινδομεθακίνη, αποτελέσματα που είναι συγκρίσιμα με την φαρμακευτική ουσία: ομεπραζόλη (Losec, pernazol, Elkostop, Meprolen κλπ), έναν αναστολέα αντλίας πρωτονίων, που χρησιμοποιείται ως αντιελκωτικός παράγοντας (Kianbakht και Mozaffari 2009).
• την επίτευξη πληρότητας στο στομάχι και κατά συνέπεια συμβάλλει σε προγράμματα δίαιτας για απώλεια βάρους (Gout B, et al., 2010).
• Ο βολβός τα τέπαλα και τα φύλλα έχουν ιδιότητες χηλίωσης των μετάλλων (Sanchez–Vioque R, et al., 2012).

 

Κατά του Σακχαρώδη Διαβήτη

• Ως υπολιπιδαιμικός, αντιοξειδωτικός και ανοσορρυθμιστικός παράγοντας ( Khajuria DK, et al., 2010)., επηρεάζει την πρόσληψη γλυκόζης και την ευαισθησία στην ινσουλίνη ( Kang C, et al., 2012)
• καθώς επίσης και σε πολλές άλλες δραστηριότητες (Nair SC, Pannikar B, Pannikar KR Nair SC, et al., 1994. Nair SC, et al., 1995. Salomi MJ, et al., 1991a.Garcia-Olmo D 1999. Morjani, H. 1990. Morjani H, Tarantilis P, Polissiou M, Manfait M 1990. Escribano J, et al., 1996. Abdullaev JF 1994. Abdullaev JF 2002. Tseng TH, et al., 1995. Premkumar K, et al., 1977).

 

Το υδατομεθανολικό εκχύλισμα του κρόκου

• έχει υπογλυκαιμικά και υπολιπιδαιμικά αποτελέσματα (Arasteh A, et al., 2010).
• είναι χρήσιμο στην αντιδιαβητική θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 (Maeda A, et al., 2014).
• ανακούφιση της απόπτωσης των αιμοπεταλίων που προκαλείται από το δηλητήριο της οχιάς (Santhosh MS, et al, 2013), και χρησιμοποιείται ως συστατικό αντι-οφικού εμβολίου (Santhosh MS, et al, 2014)
• επάγει τα κυτταρικά αμυντικά συστήματα (Das I, et al., 2010 ) και την προστασία από γονιδιοτοξίνες ( Premkumar K, et al., 2003)

 Οι σαπωνίνες είναι αποτελεσματικά πρόσθετα για τα εμβόλια που βασίζονται σε πρωτεΐνες (Castro–Diaz N, et al 2012).